Twórczość naukowa

Ta aktywna kobieta napisała nie tylko wspomniane powyżej Ustawy, zajmowała się również twórczością naukową. W roku 1777 wydaje w Gdańsku napisaną po niemiecku broszurkę, a ponadto u siebie w Siemiatyczach rozprawkę psychologiczną Traktat o duszy w formie rozmowy, zawierający osiem rozmów ojca z synem, wyjaśniających, „że dusza istnieje, jakiemi władzami i w jaki sposób rządzi ciałem”.
Dzięki swemu zamiłowaniu do zbierania stworzyła księżna Jabłonowska jeden z najbogatszych w ówczesnej Europie zbiorów przyrodniczych i etnograficznych, przeznaczając na ich pomieszczenie cały niemal swój pałac w Siemiatyczach. Gdy król Stanisław August Poniatowski odwiedził swą ciotkę w drodze na sejm do Grodna (w 1794 r.), „to oglądał te zibiory szczegółowo trzy dni i część nocy”. W czasie insurekcji kościuszkowskiej swe zbiory przewiozła księżna do Warszawy i umieściła je w pałacu swego szwagra (obecny ratusz). Niestety te bogate zbiory nie pozostały w Polsce, gdyż spadkobiercy wojewodziny sprzedali je carowi Aleksandrowi I.
O wybitnej roli kobiety w rozwoju kultury polskiej świadczyć może i to, że żaden naród nie miał tylu utalentowanych pisarek, poetek i dziennikarek, a także w utworach pisanych przez mężczyzn kobieta zajmowała szczególną pozycję, analiza jej zachowania była z reguły głębsza niż nawet u najgenialniejszych pisarzy obcych. Wynika to niewątpliwie z faktu, że nasi pisarze mieli lepsze wzorce (por. H. M. Małgowska 1978).