Repertuar zręczności

Jeśli chodzi o trzecią właściwość obserwatora, mającą wpływ na proces modelowania, czyli o odpowiedni repertuar zręczności motorycznych, to jej wpływ na stopień „zaraźliwości” oddziaływania modela jest stosunkowo prosty, a mianowicie szybciej i dokładniej zostają przyswojone przez obserwatora te formy zachowania, które mieszczą się w zakresie jego motorycznych możliwości, niż takie, które te możliwości przekraczają. Czwarta, wreszcie, grupa właściwości psychologicznych tkwiących w zachowaniu się obserwatora, mających wpływ na sposób i tempo przyswajania przezeń cech zachowania się modela (tj. motywacja), uformowana jest przede wszystkim przez dwa wzajemnie zazębiające się czynniki, tzn.: 1) stopień zgodności zachowania się modela z aktualnymi potrzebami i nastrojami obserwatora oraz 2) szereg specyficznych cech tegoż modela. Jeśli chodzi o czynnik pierwszy, czyli stopień zgodności zachowania się modela z nastrojami obserwatora, to — jak nietrudno się domyślić — im będzie on bliższy, tym szybciej i dokładniej zostanie przyswojone przejawiane przezeń zachowanie. Tak więc w przypadku naśladownictwa agresywnego zachowania się duży wpływ ma przede wszystkim uprzednie przeżywanie sytuacji frustracyjnych. Jak to bowiem wykazały liczne badania, im silniejszej frustracji doznają osobnicy oglądający agresywne zachowanie się modela, tym szybciej i dokładniej zachowanie to przyswajają. Ponadto warto również podkreślić, iż naśladownictwo w zaawansowanej postaci stanowi istotę jednego z mechanizmów obronnych, występujących w sytuacjach postfrustracyj- nych, a mianowicie identyfikacji.