Problematyka przyjaciółki

W wielopłaszczyznowej analizie przedstawianych przez „Przyjaciółkę” wzorców rodziny najistotniejsze dla omawianej obecnie problematyki jest chyba to, że w zasadniczy sposób różnił się między sobą w obu badanych okresach model męża i żony w małżeństwie, a także główne, jak by to można było powiedzieć, kierunki orientacji rodzinnej. Owe kierunki orientacji można, jak to proponuje zresztą A. Kłoskowska, rozróżnić za T. Parsonsem jako instrumentalne i ekspresyjne (uczuciowe). Otóż w pierwszym badanym okresie, tj. w latach 1950-—1951, „Przyjaciółka” lansowała model rodziny, w którym pozycje ojca i matki wyraźnie się nie różnicują, oboje są „towarzyszami pracy produkcyjnej”. Trudno mówić o jakichkolwiek różnicach zarówno w zakresie łożenia na dom (kobieta we wszystkich niemal opowiadaniach z tego okresu przedstawiona jest jako ekonomicznie niezależna, podobnie jak mąż uczestnicząca w świadczeniach na rzecz domu), jak i w zakresie funkcji wewnątrz- rodżinnych. Atrakcyjność poszczególnych partnerów mierzy się przede wszystkim efektami ich pracy produkcyjnej. A. Kłoskowska (1969) przytacza dwa charakterystyczne przykłady wątków fabularnych opowiadań ilustrujących ten sposób podejścia: „W jednej z nowel mąż opuszcza żonę mieszkającą w kołchozie i udaje się do miasta. Porzucona poświęca wszystkie siły pracy rolniczej, zostaje przodownicą i racjona- 80 lizatorką i w nagrodę wysłana zostaje jako delegatka na kongres rolniczy do stolicy. Jej mąż, szofer, obwozi ją jako honorowego gościa po mieście. Oszołomiony jej sukcesem. doznaje . wyrzutów, sumienia, prosi o wybaczenie i powraca do rodziny. W drugim wypadku młody chłopiec zainteresowany uprawą gryki oddaje serce i proponuje małżeństwo dziewczynie, której sukcesom w tej uprawię nie potrafi dorównać, a na- którą uprzednio, nigdy nie zwracał uwagi” (A. Kłosowska 1969, s. 437).