Pozycja ojca

O szczególnej pozycji kobiety w Polsce decydowała oczywiście nie tylko podkreślana w obecnym ustępie potrzeba wzmocnienia pozycji ojca w rodzinie. Dużą rolę w tym zakresie odegrał także fakt bardzo częstych wojen, jakie prowadziła Polska, w okresie rozbiorów zarówno jawna walka z zaborcami, jak i bardziej lub mniej oficjalna walka „na polu duchowym” — jak to wtedy nazywano. Powodowało to, że mężczyzna najczęściej walczył lub przebywał na zesłaniu, podczas gdy „na głowie” kobiety-matki pozostawała cała rodzina i gospodarstwo (trudne do prowadzenia w drugiej połowie ubiegłego stulecia). Nie bez znaczenia dla szczególnej roli kobiety w polskiej rodzinie był również niezwykle u nas głęboko zakorzeniony kult maryjny. Na zakończenie rozważań o specyficznych cechach pozycji ojca w dawnej rodzinie polskiej można wyrazić przypuszczenie, że odnotowane w obecnym podrozdziale dwie charakterystyczne cechy tej pozycji, nastawione na „wzmocnienie” siły oddziaływania rodziny, tj. przejęcie przez samego ojca niektórych cech ekspresyjnych oraz nie spotykane w innych społeczeństwach duże znaczenie żony i matki (która z kolei sama przejmuje niektóre cechy instrumentalne), w wydatnym stopniu wpłynęły na niepowtarzalny klimat psychiczny rodziny polskiej, w którym to klimacie wyrastały cechy tego, co można nazwać polskim charakterem narodowym, odróżniającym nas zdecydowanie od innych nacji.