Podstawy matek

Lepsze na ogół postawy wychowawcze matek wypływają, być może, z tego, że matka lepiej niż ojciec zna swoje dziecko. Różnice w zakresie znajomości dzieci przez ojców i matki zostały ukazane w badaniach prowadzonych przez J. C. Marshalla i Mowrera (1968). Autorzy ci zbadali za pomocą kwestionariusza zainteresowań zawodowych chłopców ze starszych klas szkoły średniej, a następnie takie same kwestionariusze przedstawili matkom i ojcom prosząc, aby wypełnili je w ten sposób, w jaki ich zdaniem wypełniłby syn. Jak się okazało, matki dużo lepiej znały zainteresowania zawodowe swych synów niż ojcowie. Rzecz ta wydaje się o tyle dziwna, że byli to chłopcy już starsi, których ojcowie deklarowali się jako wyraźnie zainteresowani w sprawie wyboru przez syna zawodu i kierunku dalszego kształcenia. Na zakończenie powyższych rozważań nad niektórymi aspektami podobieństwa dziecka do ojca zastanowić się należy nad mechanizmami psychologicznymi będącymi podłożem tego ważnego elementu procesu rozwoju społecznego. Najprecyzyjniej kwestia ta ukazana została w stworzonej przez A. Bandurę teorii uczenia społecznego, która jest, jak to podkreślano w rozdziale pierwszym, rozszerzeniem szeregu praw znanych przez tzw. teorię uczenia (1971, 1973). Jak pamiętamy, według założeń owej teorii, ten rodzic służy jako najlepszy „model” danego typu zachowania się, który w największym stopniu posiada możliwość udzielania nagród. Na ogół pokrywa się to w życiu rodzinnym z pozycją danego rodzica w rodzinie. Wspomnianą powyżej ogólną prawidłowość potwier dzają liczne badania psychologiczne nad wpływem pozycji danego rodzica w rodzinie na stopień podobieństwa dzieci do poszczególnych rodziców. Z badań tych na ogół wynika (por. E. M. Hetherington 1965), że ten rodzic, który dominuje w rodzinie, jest bardziej naśladowany przez dzieci.