Ojczyzna odgrywa dużą rolę

Nie sposób wymienić wszystkich dowodów na to, że kobieta na przestrzeni całej historii naszej ojczyzny odgrywała rolę szczególną, o wiele większą niż w innych społeczeństwach. Taką niezwykle ważną i wartą odnotowania domeną było budzenie przez kobiety polskie miłości do ojczyzny. Wspominany już kilkakrotnie W. Łoziński w swym ciekawym studium poświęconym salonowi towarzyskiemu w różnych krajach Europy (1912) pisze, że kobietę uważa za twórczynię tego zjawiska. Przy czym, jak podkreśla, Francuzki lubowały się w salonach artystycznych, Niemki — mistycznych, Rosjanki centralnym problemem salonu uczyniły życie rodzinne, same starając się występować w roli „jego kapłanek”, natomiast salony Polek nastawione były na budzenie poczucia dumy narodowej, umiłowania tradycji polskich itp. One organizowały różnego rodzaju zbiórki na cele narodowe, przedstawienia, akcje pomocy dla zesłańców itp. Bardzo sławna była np. „na wskroś kobieca”, a jakże wymowna postawa Polek po upadku powstania styczniowego, a mianowicie masowo zaczęły one ubierać się na czarno, na znak żałoby narodowej. Znawca problemu A. Hercen pisze na ten temat m.in.: „Owe wielkie żałobne typy polskiej matki, żony, córki […] do tego stopnia wzbudzające szacunek, że brudne kopyta rosyjskiej policji […] nie pozostawiły najmniejszej plamy na czarnym marmurze owych Ecce Mulier” (A. Hercen 1962, s. 314). Jak podkreśla Zofia Jabłonowska (1975): „Polka z warstw oświeconych, zawodowo nie pracująca, a towarzysko uprzywilejowana, z dużo większą swobodą niż mężczyzna demonstruje swój patriotyzm. Z natury swej uczuciowa, żywiej reaguje na romantyczne i mistyczne hasła,-egzaltuje się patriotyczną poezją, wpaja nienawiść do zaborców młodemu pokoleniu, oddziałując w tym duchu na braci, mężów i synów. Ugodowcy stale narzekali, że wpływ kobiety utrudnia im prowadzenie racjonalnej polityki”